Sławomir Fijałkowskiakcja -> reakcja Fragment projektu związanego z przewodem kwalifikacyjnymI-go stopnia nt. "Prowokacja artystyczna jako czynnik przemian konwencji estetycznych we współczesnym złotnictwie" Akademia Sztuk Pięknych w Łodzi we współpracy z Hochschule fur kunstlerische und industrielle Gestaltung, Linz/Austria  Praca jest zamkniętym eksperymentem, którego celem jest przeanalizowanie spektrum zagadnień związanych z fenomenem artystycznej prowokacji w opozycji do utrwalonych przez wielowiekową tradycję kanonów estetycznych określających sztukę jubilerską. Podobnie jak drzewo inaczej jest oceniane z perspektywy drwala, ekologa, poety lub producenta mebli, tak też intencją moją była ocena współczesnej biżuterii z możliwie odmiennych punktów widzenia i w możliwie wielu aspektach.Efekt końcowy eksperymentu opracowany został w postaci: 1. rozbudowanej analizy teoretycznej, w której tekst i komentarz odgrywają kluczową rolę; 2. fotograficznej dokumentacji zjawisk zarejestrowanych oraz sytuacji inscenizowanych; 3. kolekcji kilkunastu obiektów.  Wszystkie elementy pracy pomyślane są jako autonomiczne i równoprawne formy wypowiedzi. Tekst nie jest opisem prac, a fotografie i reprodukcje nie są ilustracją tekstu, stanowią natomiast komplementarną, wzajemnie uzupełniającą się całość.Podłożem pracy jest uważna obserwacja i liczne odniesienia do mnogości zjawisk postmodernistycznej kultury, pozornie nie związanych z biżuterią. Powszechnie stosowana zasada kontekstualnego odwrócenia znaczeń skłaniać powinna w założeniu do refleksji nad utrwalonymi przejawami masowych zachowań, reakcji i wyobrażeń dotyczących postrzegania biżuterii i prowokować do zinterpretowania i zdefiniowania tego zjawiska w sposób odbiegający od bezpiecznej konwencji. Dlatego też praca koncentruje się w dużym stopniu na analizie obrzeży definicji biżuterii i poszukiwaniu styków z innymi aspektami - nie tylko ściśle artystycznej - rzeczywistości, umiejscawiając współczesną sztukę złotniczą w kontekście szeroko ujętych zjawisk charakteryzujących kulturę, obyczaje i nastroje kończącego się milenium. Jedną z przyczyn kryzysu, jaki przeżywa społeczeństwo burżuazyjne, jest to, że człowiek przeciętny nie potrafi obronić  się przed systemem form przyjętych, dostarczanych mu z zewnątrz, nie będących wynikiem jego indywidualnej eksploracji rzeczywistości. Choroby społeczne tego typu, jak konformizm czy poddawanie się cudzemu kierownictwu, instynkt stadny, uleganie masie, stanowią owoc biernego odbioru standardowych myśli i sądów, które identyfikuje się z "dobrą
formą" zarówno w moralności jak i w polityce, w dietetyce, jak i w modzie, w sferze gustów estetycznych i w dziedzinie zasad pedagogiki. Przeróżne, działające na podświadomość, sugestie i podniety, czy to w sferze polityki, czy reklamy
prowadzą do biernego przejmowania "dobrych form", których redundancja pozwala przeciętnemu człowiekowi uniknąć wszelkiego wysiłku.Otóż możemy teraz zadać pytanie, czy sztuka współczesna, nakłaniając nas do nieustannego łamania modeli i schematów i podnosząc do rangi modelu i schematu nietrwałość modeli i schematów oraz konieczność ich wymiany nie tylko z dzieła na dzieło, ale - w obrębie jednego dzieła - nie spełnia roli wychowawczej, to znaczy nie ukazuje nam drogi wyzwolenia. A jeśli tak, to wówczas jej dyskurs wznosi się ponad poziom upodobań artystycznych i struktur estetycznych i mieści się w szerszym kontekście, wskazując współczesnemu człowiekowi możliwość ocalenia i odzyskania autonomii. Umberto Eco: "Forma e indeterminatione nelle poetiche contemporanee" tekst autorstwa Sławomira Fijałkowskiego z początku katalogu towarzyszącego wystawie |