<<< menu        <<<-- wstecz

Instytut Wzornictwa Przemysłowego tworzy Słownik Projektantów Polskich.

Właśnie uruchomiliśmy jego elektroniczną wersję, udostępnioną w internecie pod adresem www.slownikprojektantow.pl.

Do Słownika można wejść również poprzez stronę www.iwp.com.pl.

W przyszłości planowane jest wydanie książkowe w języku polskim i angielskim.

Docelowo Słownik będzie się składał z trzech części, odpowiadających podziałowi chronologicznemu w powojennym wzornictwie: lata 50.-60., lata 70.-80. oraz czasy współczesne od roku 1990.

Redaktorem naukowym Słownika jest Beata Bochińska, historyk sztuki, teoretyk designu, wykładowca Instytutu Historii Sztuki UW, aktualna Prezes Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Konsultantami merytorycznymi części pierwszej Słownika (lata 50. i 60.) są: prof. Irena Huml, historyk sztuki i krytyk oraz projektanci wzornictwa: Ryszard Bojar i Danuta Paprowicz-Michno oraz wiele innych osób: projektantów i krytyków, które współpracowały przy słowniku.

Część I "Projektanci - lata 50.-60." - jest już dostępna, od 9 września online.

Pierwsza część Słownika dedykowana jest najciekawszemu i najbardziej intensywnemu pod względem rozwoju okresowi w historii powojennego polskiego designu, latom 50.-60., dlatego od nich zaczęliśmy. W Słowniku znajdują się nazwiska projektantów współpracujących z Biurem Nadzoru Estetyki Produkcji działającym na przełomie lat 40. i 50. oraz, powstałym w latach 50. Instytutem Wzornictwa Przemysłowego. Równie ważnymi kryteriami wyboru były wysoka jakość projektów, tworzenie dla przemysłu, nadzorowanie produkcji masowej oraz współpraca ze spółdzielniami. Maria Chomentowska, Teresa Kruszewska, Mieczysław Naruszewicz, Cezary Nawrot, Jerzy Sołtan, Olgierd Szlekys czy Lubomir Tomaszewski - to tylko niektóre nazwiska z tej części, ale jakże znakomite.

Część III "Projektanci współcześni - od roku 1990" w przygotowaniu.

Wiele nazwisk zostało już opracowanych przez ekspertów IWP. Do współpracy zaproszono młode pokolenie przyszłych designerów i krytyków sztuki: studentów historii sztuki UW i nauk plastycznych ASP.

Nadal poszukiwane są informacje o współczesnych projektantach. Na stronie www.iwp.com.pl zamieszczono informacje dla osób zainteresowanych zamieszczeniem biogramu w Słowniku. Projektanci muszą spełniać minimum trzy podstawowe kryteria: wykształcenie kierunkowe, wdrożenie przynajmniej jednego projektu do produkcji oraz działalność w obszarze 3D. Przesyłane dane i zdjęcia projektów będą kwalifikowane przez redakcję składającą się z ekspertów Instytutu.

Część II "Projektanci - lata 70.-80." w przygotowaniu.

Każdy może wzbogacić Słownik o informacje, projekty, zdjęcia. W przygotowaniu akcja skierowana do osób zainteresowanych poszerzeniem zbiorów Słownika. Informacje będą podane na stronie www.iwp.com.pl.

Dlaczego Słownik?

Powołany w 1950 roku Instytut Wzornictwa Przemysłowego od początku skupiał wokół siebie najważniejszych polskich projektantów. Obecnie postawił sobie za cel promocję projektantów i ich dokonań poprzez organizowanie konkursów (takich jak Dobry Wzór z kategorią Designer Roku) i wystaw (np. Vintage Wiecznie Młode) i przygotowanie Słownika Projektantów Polskich.

Powstałe w Instytucie, obecnie digitalizowane, archiwum fotograficzne oraz dokumentacji projektów jest nieocenionym zasobem wiedzy o projektantach, bogate zbiory największej w Polsce Biblioteki Wzornictwa umożliwiają stworzenie najpełniejszego obrazu polskiego wzornictwa. Zarówno historyczne dziedzictwo Instytutu i jego najnowsza rola - bycia centrum wiedzy o polskim designie - to wszystko sprawia, że Instytut jest najbardziej kompetentną instytucją do stworzenia Słownika Projektantów Polskich.

Najważniejszymi zadaniami Słownika są: po pierwsze, upowszechnianie rzetelnej wiedzy na temat polskiego designu, której brak od lat uniemożliwia prace badawcze, i po drugie wspieranie współpracy projektantów z producentami i innymi profesjonalistami związanymi z wzornictwem.

Publikacja Słownika w internecie pozwoli na bieżącą aktualizację danych.

Słownik polski na tle światowych słowników.

Słownik Projektantów Polskich jest wyjątkowy z uwagi na fakt, że zawiera informacje dedykowane wyłącznie lokalnym designerom. Docelowo będzie zawierał ponad 400 rekordów, I część obecnie tworzy 100 nazwisk, część będzie stale uzupełniana o nowe rekordy.

Najbardziej zbliżony jest słownik Design Museum London (www.designmuseum.org): posiada podobną konstrukcję chronologiczną (podział na lata 50-60, 60-70 i czasy współczesne), wyszukiwanie wg. projektantów, bogate zasoby zdjęciowe, dokładne opisy dotyczące projektów.

Na uwagę zasługuje słownik Design Addict (www.designaddict.com), który jest doskonałym narzędziem ułatwiającym zdobycie rzetelnej wiedzy na temat światowych projektantów XX i XXI wieku. Umożliwia wyszukiwanie wg. produktów, projektantów, dziedzin twórczości, producenta. Ułatwia dotarcie do projektantów poprzez widoczne na stronie adresy mejlowe.

W żadnym ze światowych słowników nie pojawia się ani jedna wzmianka o polskim projektancie. Mamy nadzieję, ze dzięki Słownikowi Projektantów Polskich nasi designerzy staną się znani publiczności na całym świecie (Słownik jest aktualnie tłumaczony na język angielski).

Prof. dr hab. Jerzy Ginalski

O POTRZEBIE SŁOWNIKA PROJEKTANTÓW POLSKICH

"Największym skarbem każdego kraju są nie bogactwa naturalne, ziemia, ani kapitał, ale zamieszkujący go ludzie". Nie da się zaprzeczyć prawdziwości tej opinii. To ludzie tworzyli lub obecnie tworzą kulturę kraju, to ludzkie wytwory budują gospodarkę i dobrobyt kraju. Warto więc wiedzieć kto zalicza się do tych szczególnie dla kultury i gospodarki zasłużonych. Bo warto się od nich uczyć, warto znać przykłady, na których należy się wzorować. Potrzebne są więc słowniki biograficzne grup społecznych, dziedzin, dyscyplin, profesji. Potrzebna jest wiedza o tych ludziach i ich dorobku twórczym. Biografie wcześniejszych postaci tworzą historię reprezentowanej przez nich dziedziny, biogramy współczesnych pomagają w bieżącej działalności, np. pomagają znaleźć odpowiednich partnerów do realizacji jakiegoś zamierzenia, jak to dziś coraz częściej mówimy - projektu albo, pomijając aspekt utylitarny, warto poznać te biografie po prostu, żeby o tych ludziach wiedzieć.

Potrzebne są zatem słowniki projektantów wszystkich dyscyplin projektowych. Projektantów produktu, od wyrobów powszechnego użytku, przez tkaninę i ubiór, w tym modę, po środki transportu i wyroby inwestycyjne. Projektantów usług i systemów użytkowych. Projektantów komunikacji wizualnej i grafiki użytkowej. Projektantów architektury, architektury wnętrz i urbanistyki. Mamy na półkach słowniki projektantów niemieckich, angielskich, szwajcarskich - nie mamy dotąd słownika polskich projektantów. W księgarniach lub archiwach znajdziemy słowniki biograficzne polskich lekarzy, inżynierów, ludzi teatru, poetów, malarzy, muzyków. Dotyczą więc grup zawodowych o dużej liczebności, dysponujących mocnymi organizacjami profesjonalnymi, o znacznych środkach finansowych i odpowiednio dużej sile przebicia, wynikającej zapewne z obecności w mediach. W przeciwieństwie do nich środowisko projektantów wzornictwa przemysłowego jest nieliczne, a sami projektanci są twórcami drugiego planu, niewidocznymi dla publiczności. Są oczywiście też różne wydawnictwa typu Who is Who, lecz nie uwzględniają jakiejkolwiek klasyfikacji społecznych lub zawodowych, a ich głównym celem wydaje się być zaspokajanie próżności osób, których biogramy zawierają, wartość informacyjna ma znaczenie drugoplanowe.

Z potrzeby stworzenia słownika polskich projektantów zdajemy sobie sprawę od dawna. Co więc stało na przeszkodzie, by taki słownik już dawno powstał i był regularnie uzupełniany i aktualizowany? Próby były kilkakrotnie podejmowane zarówno przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego, jak i Stowarzyszenie Projektantów Form Przemysłowych - próby te nigdy dotąd nie zostały doprowadzone do finału. Aby zamierzenie się powiodło, oprócz świadomości potrzeby opracowania, konieczne jest spełnienie kilku warunków:

• Po pierwsze potrzebny jest do tego zespół ludzi o odpowiednich kwalifikacjach i umiejętnościach.
• Po drugie muszą być na ten cel przeznaczone środki. Środki na opracowanie, redakcję i publikację.
• Po trzecie, to wszystko wymaga czasu. Opracowanie słownika, to ogrom pracy: znalezienie i przekopanie archiwów, rozesłanie, zebranie i sklasyfikowanie ankiet, obróbka zgromadzonych materiałów ilustracyjnych, weryfikacja informacji itd.
• I wreszcie po czwarte, konieczne jest zainteresowanie i współpraca samych projektantów, tych osób, których biogramy mają znaleźć się w słowniku.

Łatwo więc o odpowiedź, dlaczego dotychczasowe próby były nieudane. Niewątpliwie największą szansę miał Instytut. Instytucja ta dysponowała i nadal dysponuje najbogatszym archiwum i zapewne posiadała również zespół ludzi, którzy byliby w stanie wykonać takie opracowanie. Zawiódł chyba brak środków finansowych i nieefektywne zarządzanie Instytutem jako jednostką badawczo-rozwojową w przeszłości. Z pewnością na niepowodzenie skazane były zamierzenia opracowania słownika przez Stowarzyszenie Projektantów. Jest to niezbyt liczna organizacja o charakterze profesjonalnym. Członkowie SPFP, to czynni zawodowo projektanci, od których trudno byłoby wymagać poświęcenia wiele czasu na prace związane ze słownikiem. Stowarzyszenie nie jest dotowane, działa wyłącznie dzięki środkom pochodzącym ze składek członkowskich, zatem uzyskanie funduszy na opracowanie i wydanie słownika także nie byłoby łatwe.

A wreszcie pozostaje sprawa współpracy projektantów. Dopiero w ostatnim dwudziestoleciu projektanci naprawdę zaczęli dbać o dokumentowanie i archiwizowanie swoich dokonań, poczuli potrzebę w promocji swojej działalności. W poprzednim okresie dla wielu projektantów nie miało to specjalnego znaczenia. Stąd też ankiety IWP pozostawały często bez odpowiedzi: ankietowani nie czuli w tym prawdziwego interesu, lub… po prostu nie dysponowali materiałami ilustracyjnymi odpowiedniej jakości, albo wręcz czasem na ich opracowanie.

Dziś sytuacja jest zupełnie inna. Obecny Instytut Wzornictwa Przemysłowego to już inna instytucja. To już nie JBR z dawnym systemem planowania, finansowania i rozliczania działalności, lecz sprawnie działająca spółka podlegająca rygorom rzeczowym, finansowym i terminowym, a przede wszystkim jest to dziś instytucja nowocześnie zarządzana. Skuteczność dotychczasowych działań nowego kierownictwa IWP gwarantuje powodzenie przedsięwzięcia. Słownik będzie źródłem informacji historycznych i bazą danych przydatną w działalności gospodarczej przedsiębiorstw - można spodziewać się, że nie pozostanie to bez wpływu na zwiększenie powszechności angażowania się przedsiębiorstw we współpracę z projektantami wzornictwa przemysłowego. Wreszcie niewątpliwą wartością słownika będzie udział w tworzeniu historii dyscypliny projektowania i trwały wkład w całą kulturę materialną kraju.

Kraków, 2 sierpnia 2008

Prof. Jerzy Ginalski jest uznanym autorytetem w środowisku projektowym, członkiem Stowarzyszenia Projektantów Form Przemysłowych, wieloletnim wykładowcą Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, autorem podręcznika o Rozwoju Nowego Produktu, jurorem międzynarodowych konkursów, aktualnie ekspertem w Zakładzie Rozwoju Nowego Produktu IWP.

<<< menu        <<<-- wstecz