<<< menu        <<<-- wstecz

W dniach 11 - 16 maja Muzeum Sztuki Złotniczej, oddział Muzeum Nadwiślanskiego w Kazimierzu Dolnym, zorganizowało warsztaty złotnicze jako wprowadzenie do zagadnień warsztatu, technik i technologii dawnego złotnictwa dla historyków sztuki i muzealników, które miały miejsce w gościnnych progach "Rajchertówki" - Domu Pracy Twórczej KUL w Kazimierzu Dolnym. Były one pierwszymi tego typu warsztatami dla muzealników i historyków sztuki w Polsce.

Do poprowadzenia warsztatów zostali zaproszeni dwaj znani specjaliści z dziedziny złotnictwa Michał Gradowski i Jacek Rochacki. Na zajęcia warsztatowe przybyły osoby z różnych stron Polski, zajmujące się w swej profesji wyrobami rzemiosła artystycznego. Warsztaty uroczyście otworzył dyrektor Muzeum Nadwiślańskiego Jacek Serafinowicz. Przez kilka dni uczestnicy warsztatów z uwagą przysłuchiwali się wykładom i obserwowali demonstracje poszczególnych technik złotniczych, mogąc samodzielnie wykonywać różne ćwiczenia złotnicze. Każdy dzień warsztatów składał się z dwóch bloków tematycznych - przedpołudniowego i popołudniowego.

W pierwszym dniu zajęć uczestnicy zostali wprowadzeni przez Jacka Rochackiego w tematykę warsztatu złotniczego, nazewnictwo poszczególnych narzędzi oraz w zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w warsztacie złotniczym. W dalszej kolejności zajęto się zagadnieniami związanymi z metalurgią w warsztacie, wykonywaniem stopów i określaniem ich próby, omówione zostały struktura i właściwości metali i ich stopów oraz konsekwencje, jakie to ma dla złotnictwa w kontekście np. stanu zachowania danego obiektu w zależności od typu jego stopu czy niewłaściwie przeprowadzanych reperacji z zastosowaniem lutowia miękkiego.

W następnych dniach przedstawione zostały zagadnienia związane z wykonywaniem przedmiotu złotniczego, techniki spajania poszczególnych części wyrobu, opracowywania i zdobienia przedmiotu. Począwszy od omówienia sposobów odlewania wlewka, jego obróbki w celu wykonania półproduktu w formie blachy, drutu lub płaskownika, po prezentacje technik związanych z nadawaniem właściwego kształtu zamierzonemu przedmiotowi. Kolejnym punktem były różne techniki kucia, używania pras, wyoblania przedmiotów na specjalnych urządzeniach, repusowania oraz opisy śladów pozostających na wyrobach i pozwalających rozpoznać technikę i urządzenie, jakim złotnik posłużył się przy wykonywaniu danego naczynia. Osoby, które brały udział w warsztatach mogły przećwiczyć sposób nadawania kształtu blaszce poprzez kucie na kowadle, mogły wyklepać srebrny drut czy wykonać srebrny gwóźdź. Jacek Rochacki przedstawił temat technik spajania w oparciu o metodę lutowania twardego i miękkiego, mocowania śrubami, nitami, gwoźdźmi. Zwrócił uwagę słuchaczom na metody wykonywania śrub i nakrętek w dawnym złotnictwie, czego znajomość może niekiedy być pomocna w datowaniu niektórych wyrobów złotniczych.

W bloku zagadnień poświęconych metodom opracowywania i dekorowania powierzchni przedmiotu zademonstrowano metody planowania, opiłowywania, szabrowania i szlifowania powierzchni, następnie jej fakturowania sposobem mechanicznym, stemplowanym, termicznym i chemicznym. Omówioną techniką zdobniczą było grawerowanie i rycie. W dalszej kolejności znalazł się temat technik i procedur wykończeniowych - polerowanie przez kontynuację szlifowania i przez zagładzanie, matowanie chemiczne i mechaniczne, barwienie, patynowanie, złocenie i srebrzenie. Na koniec zostały omówione różne techniki oprawy kamieni kaboszonowych, fasetowych, metody inkrustacji ornamentów metalowych w podłoże metalowe i w podłoże z innego materiału, np. z twardego drewna oraz zagadnienia emalii, filigranu i niella.

Michał Gradowski podczas swych zajęć wprowadził słuchaczy w tematykę dawnych cechów i warsztatów złotniczych, w zasady funkcjonowania społeczności złotników i obyczajów wśród nich panujących. W sugestywny sposób kreślił kolejne etapy kształcenia w zawodzie złotnika, omawiał prawa i obowiązki członków cechu i pracowników warsztatu złotniczego, profity i konsekwencje płynące ze stosowania się bądź nie do przyjętych przez cechową społeczność reguł. W dalszej części zostały omówione sposoby podawania zawartości srebra w stopie danego wyrobu oraz związane z tym zagadnienie znaków złotniczych miejskich i imiennych. Znaków używano w celu uwiarygodnienia jakości stopu użytego do wykonania danego przedmiotu, jak też umożliwienia rozpoznania warsztatu, w jakim go zrobiono dla wyciągnięcia odpowiednich konsekwencji za niestosowanie się do obowiązujących wówczas norm. Prelegent zwracał uwagę słuchaczy na zwodniczość pewnych cech, występujących na znakach złotniczych, które bez znajomości odpowiedniej wiedzy mogą prowadzić do błędnych wniosków dotyczących autorstwa lub daty wykonania danego przedmiotu. Istotnym przyczynkiem do tematu znaków złotniczych było opisanie funkcjonowania probierni cechowych i państwowych na ziemiach polskich, państw zaborczych oraz innych wybranych państw europejskich. Poruszona została także sprawa znaków kontrybucyjnych, nadawanych wyrobom przez probiernie po wykupieniu srebrnych przedmiotów przez właścicieli od obowiązku przekazywania sreber na poczet spłaty kontrybucji przez państwo.

Prelekcje i demonstracje złotnicze spotkały się ze dużym zainteresowaniem uczestników o czym świadczyły liczne pytania zadawane Michałowi Gradowskiemu i Jackowi Rochackiemu. Warsztaty pokazały potrzebę upowszechniania wiedzy technicznej i technologicznej ze złotnictwa w środowisku muzealników, historyków sztuki i konserwatorów w świetle problemów, z jakimi na co dzień spotykają się osoby zajmujące się dziełami złotniczymi. Warsztaty były urozmaicone dwoma wypadami turystycznymi po Kazimierzu Dolnym i okolicznych wąwozach w celu bliższego zapoznania się ze sztuką i przyrodą tego malowniczego miejsca na Lubelszczyźnie.

<<< menu        <<<-- wstecz