<<< menu        <<<-- wstecz

W sierpniu tradycyjnie obchodzono rocznicę kampanii roku dwudziestego i Bitwy Warszawskiej. Niech mi tu będzie wolno przypomnieć, że nawet w obliczu wydarzeń tak dramatycznych istniało i rozwijało się wówczas w Polsce życie artystyczne. Otóż wiosną lub latem 1920 roku (dokładnej daty nie udało mi się ustalić) w warszawskim lokalu Towarzystwa zachęty do sztuk pięknych (pisownia oryginalna z odnalezionego przeze mnie źródła) rozstrzygnięto konkurs na "klejnoty w stylu polskim", ogłoszony przez firmę "Wincenty Wabiński i S-ka" przy poparciu i pośrednictwie ministerstwa kultury i sztuki. Na konkurs nadesłano 80 prac; poza konkursem przesłano prac 16. W skład jury (sądu konkursowego) wchodzili: Jan Skotnicki, delegat ministerstwa kultury i sztuki (artysta malarz, autor interesujących pamiętników p.t. "Przy sztalugach i przy biurku"), p. Lipczyński - starszy cechu złotników i jubilerów, p. Borowski, prof. Lalewicz, p. Handelsmannowa, por. Szreniawa-Rzecki, i p. Wincenty Wabiński.

Pierwszą nagrodę otrzymał jednogłośnie Mieczysław Kotarbinski za broszkę wyobrażającą Twardowskiego na księżycu, nagrodę drugą otrzymał Ludwik Puget za broszkę o polskich motywach ornamentacyjnych, nagrodę trzecią p. Bartłomiejczyk za broszkę z wyobrażeniem ułana. Jury zakwalifikowało do zakupu i wykonania prace L. Pugeta, M. Kotarbińskiego, Fr. Polkowskiego, oraz - spoza prac konkursowych - pracę p. Łagowskiego.

Konkurs został uznany za niezwykły i ciekawy. Stąd postanowiono, że wystawa prac konkursowych odbędzie się w salonach Zachęty.

Przypominam: działo się to w Warszawie, wiosną lub latem 1920 roku. Świadczy to najdobitniej o innej wówczas niż dzisiaj roli kultury i sztuki w życiu społeczeństwa.

Od wiosny roku 2000 toczył się przez kraj swymi sesjami i konferencjami satelitarnymi Kongres Kultury Polskiej. Sesje plenarne odbyły się w Warszawie w dniach 7 - 9 grudnia b.r. Niestety sposób, w jaki mass media (prasa, radio, TV) przedstawiały obrady i ducha Kongresu pozostawił w wielu słuchaczach wrażenie, że twórcy domagali się przede wszystkim pieniędzy. Tymczasem mówiono szeroko o problemie największym, jakim sa dla nas straty - nie wiadomo czy odwracalne - wynikające ze zniszczenia wartości w imię ktorych tworzono kulturę polską będacą częścią kultury europejskiej - nie amerykańskiej - dosłownie do wczoraj. Straty te są wynikiem m.inn. bezpośredniego poddania procesów twórczych bezrefleksyjnie pojmowanym prawom rynku. Znamienną dla mnie jest wypowiedź Józefa Szajny na zakończenie panelu kongresowego na temat. "Status twórcy i twórczości" dnia 9 grudnia 2000 roku, w którym miałem honor uczestniczyć jako gość. Józef Szajna powiedział : ja nie mam nic do powiedzenia w takim okresie czasu, bo ja się jąkam. Tylko uwaga ogólna w nawiązaniu: "umyj ręce".

I właśnie w kontekście rozważań, mających miejsce na Kongresie Kultury, pozwoliłem sobie rozpocząć tą edycję Lemelu informacją o konkursie na klejnoty polskie w Zachęcie latem 1920 roku.

Artysta złotnik, członek STFZ, Marek Milanowski zmarł dnia 21 października 2000 roku.

W dniach 13 - 15 października 2000 roku odbyły się X Targi Biżuterii i Zegarków PAI TIME. Złotnictwo artystyczne reprezentowane było ekspozycją wystawy "Wybór 2000", towarzyszącej krakowskiej konferencji Ars Ornata Europeana, a potem przeniesionej do Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu nad Wisłą. Wystawa ta pokazywana była następnie w galerii firmy Yes w Poznaniu 8 grudnia 2000 roku.

Nieco przed PAI TIME`m, końcem września 2000 roku odbyły się Targi Zegarków i Biżuterii na warszawskim Torwarze.

6 października 2000 w krakowskiej galerii "Skarbiec" odbyło się otwarcie wystawy prac ze srebra zmarłego 15 grudnia 1998 roku kolegi, Janusza Bożka.

5 grudnia 2000 roku odbył się wernisaż wystawy biżuterii i obiektów pt. "Przełamując fale" w warszawskiej galerii "Milano".

15 grudnia 2000 w Galerii Sztuki Złotniczej Aleksandry i Janusza Stanko we Wrocławiu odbył się wernisaż wystawy prac Grzegorza Błażko pt. "Kindery".

Nastąpiła zmiana na stanowisku redaktora naczelnego zaprzyjaźnionego kwartalnika "Sztuka Złotnicza". Marcin Tymiński zastąpił Antka Zaremskiego. Obaj są naszymi kolegami z STFZ. Wierzę, że prowadzona przez Antka Zaremskiego dobra współpraca z naszym środowiskiem utrzyma się i rozwinie jeszcze owocniej.

Dnia 3 grudnia 2000 roku po mszy św. w kościele św. Marcina z okazji dnia patrona złotnictwa św Eligiusza odbyło się tradycyjne spotkanie środowiskowe kolegów z cechu złotników, zegarmistrzow, optyków, grawerów i brazownikow Miasta Stołecznego Warszawy. Nasze środowisko reprezentowane było - jak rok temu - przez pana Michała Gradowskiego oraz autora Lemelu. Obecna była też pani Anna Sado z wydawnictwa UNIT ("Zegarki i Biżuteria", "Sztuka Złotnicza").

Awizowana w poprzednim Lemelu sesja naukowa organizowana przez Muzeum Okręgowe w Toruniu oraz przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki odbędzie się w dniach 20 - 21 kwietnia 2001 roku w toruńskim Ratuszu Staromiejskim.

W czasach, kiedy dokumentacja fotograficzna nie była najbardziej rozpowszechnioną formą uwieczniania wykonywanych w poważnych firmach obiektów złotniczych, prowadzono tam specjalne teki czy księgi z opisem każdego wykonanego wzoru lub obiektu unikatowego oraz jego dokładnym rysunkiem. Znam takie teki zawierajace dokumentację prac sankt petersburskiej firmy Faberge (tzw. teka Holmstroma i odnalezione niedawno archiwum londyńskiego oddzialu Faberge prowadzone przez Henry`ego Bainbridge`a) oraz teki ze wzorami i ich opisami duńskiej firmy Georg Jensen. Z prawdziwą satysfakcją informuję, że wszystkie prace zatwierdzone do wykonywania i wykonywane przez warszawską spółdzielnię "ORNO" - od pierwszego wzoru (lipiec 1949 roku) do dnia 15 grudnia 1954 roku zostały starannie opisane i narysowane w istniejącej do dzisiaj specjalnej Księdze Uchwał i Ocen Artystycznych. Podane są tam protokoły z posiedzeń Komisji Kwalifikacyjnych, nazwiska autorów prac, daty. Tak ze względu na zawartość merytoryczną jak i na wyjątkową, artystyczną formę księgi będzie ona tematem specjalnej publikacji w jednym z najbliższych numerów Polskiego Jubilera. Wspomnę tylko, że księga oprawna jest w skórę i bogato zdobiona srebrnymi okuciami oraz ornamentami w typowym stylu ornowskim. Jako elementów zdobniczych użyto m.inn. stylizowanych gmerków wszystkich członków spółdzielni z pierwszego, pionierskiego okresu ORNO.

Jacek A. Rochacki

<<< menu        <<<-- wstecz