<<< menu        <<<-- wstecz

W dniach 20 i 21 kwietnia bieżącego roku odbyła się w Ratuszu Staromiejskim w Toruniu II Sesja Naukowa p.t. Biżuteria w Polsce, zorganizowana przez Muzeum Okręgowe w Toruniu oraz Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki, dwukrotnie awizowana w poprzednich numerach Polskiego Jubilera. W ramach sesji wygłoszono 20 wykładów - prelekcji. Poza historykami sztuki referentami - wykładowcami byli również pan Leszek Mudziejewski - członek Stowarzyszenia Rzeczoznawców Jubilerskich, prof. Andrzej Szadkowski i dr. Sławomir Fijałkowski z Akademii Sztuk Pięknych z Łodzi, Giedymin Jabłoński z Akademii Multimedialnej z Gdańska oraz autor Lemelu. Wykład wygłoszony przez panią Elżbietę Gajewską - Prorok z Muzeum Narodowego we Wrocławiu poświęcony był sławnemu Skarbowi ze Środy Śląskiej. Skarb ten - zespół unikatowych klejnotów średniowiecznych eksponowany jest obecnie w warszawskim Muzeum Archeologicznym.

Podczas wspomnianej powyżej sesji toruńskiej prof. Anna Sieradzka wygłosiła wykład "Biżuteria polskiego Art Deco - europejskość i swojskość". W pierwszej części wykładu podczas omawiania europejskiej biżuterii z tego okresu, m.inn. prac firmy Cartier obok nazwiska projektanta Jacqueau padło nazwisko Jeanne Toussaint. Pani profesor wspomniała też o motywie pantery, jednoznacznie kojarzącym się z biżuterią Art Deco wykonywanej przez Cartier.

Niedyskutowalny twórca nr. 1 biżuterii secesyjnej - Rene Lalique - (patrz artykuł pani Agnieszki Kasprzak Miller w letnim numerze Polskiego Jubilera z 2000 roku) - jest nie tylko wybitnym artystą, ale i autorem ciekawej innowacji technicznej. Od połowy lat 90 tych XIX wieku biżuteria Lalique`a wykazuje silne związki z myśleniem typu rzeźbiarskiego. Spotykamy formy przedstawiające - figurki nimf i syren wyrzeźbionych w kości słoniowej stanowiące elementy kompozycji. Ciekawostką techniczną jest fakt, że Lalique jako pierwszy zasosował maszynę pantografową do skalowania, odwzorowywania dużych elementów lub przedmiotów w małej skali; technikę tą stosowali grawerzy, medalierzy i projektanci oraz wykonawcy prototypów monet. Dzieki skalowaniu z dużych modeli małe detale przedstawiające w pracach Lalique?a wykonane są z nieporawdopodobną precyzją. Możemy domniemywać, że Lalique zastosował do prac biżuteryjnych wspomniany pantograf skalujący na skutek rad swego teścia - rzeźbiarza Auguste Ledru.

Wielu z nas, aktualnie działających artystów złotników czy producentow biżuterii pracuje dosłownie od świtu do nocy, łącznie z weekendami. Może pocieszy nas fakt, że nawet w czasach prosperity złotnictwa sytuacja była podobna. Na przykład u Faberge w Sankt Petersburgu przy ulicy Morskaja dzień roboczy rozpoczynał się o godzinie 7 rano a kończył o 11 przed północą. W niedziele pracowano od 8 rano do 1 po południu. Faberge szybko rozbudowywał firmę, i wkrótce działały wydziały w Moskwie i w Londynie. W sumie w momencie największego rozkwitu dla Faberge pracowało ok. 500 projektantów, wykonawców i sprzedawców/urzędników. Mimo prosperity czas pracy wynosił jak podano powyżej.

Poza kamieniami szlachetnymi od zawsze stosowano do wyrobu biżuterii kamienie sztuczne i imitacje kamieni jubilerskich, np. wykonanych ze szkła. Ciekawych informacji na ten temat, włącznie z recepturami dostarczają tzw. papirusy tebańskie pochodzące z III / IV w.n.e., znane rownież jako księga fałszerzy tebańskich. Znaczący rozwój i udoskonalenie szklanych imitacji kamieni jubilerskich datujemy od roku 1770, kiedy to George Ravenscroft wynalazł nowy rodzaj szkła dzięki zastosowaniu domieszki ołowiu. To nowe szkło ołowiowe posiadało pewne właściwości optyczne diamentu, gdy zostało oszlifowane fasetowo. Te szklane imitacje znane są jako "strass", od nazwiska George Frederick`a Strass, paryskiego jubilera, nadwornego złotnika króla Francji w latach 1734 - 1754. Interesujące, że ta "sztuczna" biżuteria cieszyła się uznaniem zarówno wśród zamożnych jak i uboższych warstw społeczeństwa. Należy dodać, że autentyczna biżuteria XVIII wieczna ze strassem przetrwała do dzisiaj w znacznie większej ilości, gdyż zerowa wartość finansowa kamieni użytych do jej wykonania nie motywowała właścicieli do przemodelowywania obiektow, czyli oprawiania kamieni w nowe, modniejsze formy biżuteryjne. Ciekawostką jest fakt, że początkowo ceny biżuterii ze strassem były porównywalne z cenami klejnotów z prawdziwymi kosztownymi kamieniami szlachetnymi.

Jak podawaliśmy uprzednio, w dniach 4 - 12 czerwca 2000 roku historyk sztuki z Australii, dr. Kevin Murray, dyrektor artystyczny instytucji "Victoria Craft" - centrum współczesnej sztuki użytkowej w Melbourne odbył podróż studyjną do Polski, aby zapoznać się z sytuacją rękodzieła artystycznego, w tym złotnictwa w naszym kraju po przemianach 1989 roku. Owocem pobytu dr. Murray`a jest m.inn. tekst o obecnej sytuacji polskiego złotnictwa artystycznego opublikowany w magazynie "Craft" nr. 240 z 2000 roku. Również radio australijskie nadało audycję o polskiej sztuce złotniczej w cyklu "Europejczycy" 25 lutego 2001 roku. Audycja została powtórzona 27 lutego.

Kontakt z dr. Murray`em i publikacje które powstały w jego wyniku są rezultatem naszego uczestnictwa w znanej czytelnikom Polskiego Jubilera ogólnoeuropejskiej sieci kontaktowej Ars Ornata Europeana.

W dniach 25 - 27 maja bieżącego roku odbędzie się w Kazimierzu nad Wisłą III Zjazd Naukowy Polskich Gemmologów zorganizowany przez Polskie Towarzystwo Gemmologioczne. W trakcie zjadu odbędzie się sesja na której zostaną wygłoszone referaty. Uczestnicy zwiedzą Muzeum Sztuki Złotniczej - jedyną polską placówkę muzealną specjalizującą się w złotnictwie (patrz poprzednie numery Polskiego Jubilera).

Prace nagrodzone, oraz pozostałe prace zakwalifikowane przez Jury zostały zaprezentowane na wystawie na 8 Międzynarodowych Targach Bursztynu, Biżuterii i Kamieni Jubilerskich Amberif `2001 w Gdańsku, w dniach 8 - 11 marca 2001. Ceremonia wręczenia nagród odbyła się podczas Gali Jubilerskiej targów AMBERIF `2001 w dniu 10 marca 2001.

Wystawa Wybór 2000 została eksponowana w kolejnych miejscach, a mianowicie we Wrocławiu w galerii sztuki Złotniczej Aleksandry i Janusza Stanko w dniu 6 marca 2001, oraz podczas trwania wspomnianej na początku sesji toruńskiej w ratuszu Staromiejskim w Toruniu.

Dnia 23 marca 2001 roku w galerii firmy YES w Poznaniu odbył się wernisaż wystawy - pracy dyplomowej Aleksandry Kucińskiej "lekcja anatomii". Praca ta była omawiana przez jej promotora - prof. Andrzeja Szadkowskiego podczas jego wykładu na wspominanej sesji toruńskiej.

Muzeum w Gliwicach prezentowało wystawę współczesnej biżuterii srebrnej ze zbiorow własnych, otwartą 28 marca bieżącego, 2001 roku. O ile się nie mylę to właśnie muzeum gliwickie rozpoczęło gromadzenie polskiej biżuterii artystycznej i form złotniczych wykonanych przez artystów złotników końcem lat sześćdziesiątych, na długo przed powstaniem Muzeum Sztuki Złotniczej w Kazimierzu nad Wisłą oraz rozpoczęciem gromadzenia podobnej kolekcji tematycznej przez Muzeum Miedzi w Gliwicach. Na wystawie eksponowane były prace zapoznanych dzisiaj kolegów stanowiących czołówkę polskiego złotnictwa artystycznego w latach sześćdziesiątych i pierwszej połowie lat siedemdziesiątych jak Mirosława Miller, Barbara Strynkiewicz - Żurowska, Jerzy Sendłak, Olgierd Vetesco, Kaja Szymańska, Jolanta Ołdachowska - Ryba i wielu, wielu innych, nie wspominając o następnym pokoleniu artystów, które nazwałbym generacją grupy UFO. Wielka szkoda że wystawie nie towarzyszył nie tylko katalog, ale nawet nie wydrukowano spisu nazwisk artystów których prace były eksponowane. A przecież to właśnie muzeum gliwickie rozpoczęło - jak to powiedziałem na wstępie - kolekcjonowanie współczesnej biżuterii artystycznej.

W dniu 7 marca 2001 przy ulicy Wspólnej 63 w Warszawie odbyło się uroczyste otwarcie sklepu firmowego i hurtowni jubilerskiej firmy ORNO S.A. Czas pokaże, czy duch i specyfika byłej spółdzielni ORNO pozostanie w jakimkolwiek stopniu czynnikiem wyróżniającym nową firmę, używającą historycznej nazwy ORNO.

Jacek A. Rochacki

<<< menu        <<<-- wstecz